Laatst bijgewerkt: 14-10-2022
Gemeente Kerkrade
Gracht
Gracht is een wijk in het
uiterste zuidwesten van de gemeente Kerkrade in de Nederlandse provincie
Limburg. De wijk bevindt zich in Kerkrade-West
de grens met Duitsland.
Aan de noordzijde grenst Gracht aan Kaalheide, Heilust en Spekholzerheide. Ten
zuiden van Gracht ligt het dal van de
Crombacherbeek. Gracht
ligt zelf op het plateau van Spekholzerheide.
In
1805 wordt Gracht op een Tranchotkaart vermeld als de buurtschap Op de gracht
en ligt dan aan de kruising van de Grachterstraat en de Hamstraat.
Tussen 1933 en 2012 stond
in de Gracht de inmiddels gesloopte Onze-Lieve-Vrouw van Lourdeskerk.
Bron: Wikipedia.
===========================================================================================================================================
01- Gracht- Crombacherstraat:
Voorheen stond hier een kruis uit
1900. In 1955 liet Alex Kleynen een nieuw kruis maken bij een smid
in Horbach (D).
Dhr.
Luigter en Walter van den Hoorn maakten het Corpus. Het hangt tegen
de gevel van de vroegere autoshowroom.
Eigenaar en beheer: Fam. Kleynen. Soortkruis: Devotiekruis.
Kruis is wegens sloop van de
huizen verdwenen en naar de eigenaars gegaan de fam Kleijnen in 2013
===========================================================================================================================================
02- Gracht- Grachterstraat-Hamstraat:
Het oude houten kruis dat hier
sinds 1850 stond werd in 1926 vervangen door het stenenkruis met
altaar dat dienst doet als rustaltaar bij de processie.
Ingezegend op 1909-1926. In 1979 werd het verplaatst
voor de aanleg van de strucktuurweg. In 1995 is het door
de buurtbewoners gerestaureerd.
Tekst: "In dit teken zult gij overwinnen. Mijn Jezus Barmhartigheid". Ontwerp: Steenhouwer Scheeren.
In verband met de aanleg van de Buitenring
is dit kruis eind december 2015 gesloopt en verplaatst Grachtstraat-St. Bernadettestraat en op 6
mei 2016 geplaatst.
Limburgs Dagblad 16-11-1996.
Foto 02A.
Kerkrade. Het kruisbeeld met altaar op
de hoek Grachterstraat-Hamstraat in de Kerkraadse wijk Gracht staat
er sinds kort weer in volle glorie bij.
Op het feest van Christus Koning, zondag 24 nov.
vindt de inzegening plaats. De historie van het kruis-altaar gaat
terug naar het jaar 1850.
In dat jaar stond het kruis al ingetekend
op de kaart van Kerkrade, bij het pand van Marieche Geilenkirchen op
de hoek Grachterstraat-Crombacherstraat.
Een bewonerscomité wilde het houten kruis verplaatsen
naar een aan te leggen pleintje midden in de Crombacherstraat.
Maar die verplaatsing kon vanwege de
slechte staat van het kruis niet doorgaan. Dankzij een financiële
bijdrage van de Grachter Jonkheid kwam er op het
pleintje
een hardstenen
altaar en een kruis met een gietijzeren corpus te staan. De
inzegening op zondag 19 september 1926 ging gepaard met een groot
buurtfeest.
Bij de aanleg van de Structuurweg in de
jaren zeventig is het kruis overgeheveld naar de plek waar het nu
nog staat.
Bij die verplaatsing raakte het hardstenen
kruis onherstelbaar beschadigd. Wijlen Joep Pelzer
vervaardigde vervolgens een nieuw corpus.
Inmiddels is ook de omgeving rond het kruis-altaar opgeknapt. Op
zondag 24 november vindt op de hoek Grachterstraat-Hamstraat de plechtige inzegening
plaats door pastoor N. Alleman.
Medewerking verlenen daarbij het kerkelijk zangkoor, de harmonie en dialectvereniging D'r
Wauwel.
Louis Scholtes van die vereniging draagt dan het gedicht 'Dat Krüts doa oppen Jraat' voor.
===========================================================================================================================================
03- Gracht- Grachterstraat-Calbertsweg:
Geplaatst op 18-6-1948. In 1965
door Jeu Essers en Frans Dols en gerestaureerd. In 1994 door de
buurt grondig gerestaureerd.
De kosten hiervan werden door de Dialect club "D'r Wauwel", gesponserd. Corpus is in
1996 vervangen.Eigenaar: Parochie Gracht.
Beheer: Particulier. Soortkruis: Processiekruis.
Limburgs Dagblad 23 april
1996. Hectisch geredder met Christusbeeld
Kerkrade. Binnen een half uur
hing in de wijk De Gracht in Kerkrade, afgelopen zaterdagmorgen, een
nieuw corpus christi aan het kruis.
Dat
was vooral te danken aan Ad van Gilst, die een beeld donneerde dat
hij nog in zijn ijzergieterij in voorraad had.
Met een boor en wat moeren repareerde hij
het werk van vandalen, die Christus van het beeld hadden getrokken.
Zo kon een dag later bisschop Franz Wiertz zonder schaamte worden
ontvangen. Lei Geurts uit de Gracht bevestigt dat afgelopen
zaterdagmorgen een hectische
ochtend was .Buurtbewoners ontdekten dat, op de handen en voeten
na, Christus van het kruis op de Grachterstraat/Calbertsweg was
getrokken.
Nog geen 24 uur later zou bisschop Wiertz
bij het beeld ontvangen worden om luister bij te zetten aan het
veertigjarig priesterfeest van Nic Aleman.
De metaalgieterij, op vijftig meter afstand
van het kruis en gespecialiseerd in kruisbeelden en bronzen letters
voor grafstenen, bracht uitkomst.
Geurts spoedde zich daarheen en trof directeur Ad van Gilst in zijn
bedrijf aan. Ik ben meteen met Geurts meegegaan om te kijken, zij
van Gilst.
"Gelukkig maken we die beelden zelf en
had ik er nog eentje liggen". De ondernemer besloot dat het
Christusbeeld, met een waarde van duizend gulden,
zijn
bijdrage zou worden aan het feest van de jubilerende pastor Aleman.
Door het snelle handelen van Van Gilst is het kruis uiteindelijk maar een paar uur zonder
corpus christi geweest, verteld Geurts.
Sommige buurtbewoners dachten zelfs dat we in het kader van het
feest besloten hadden het beeld te vervangen.
===========================================================================================================================================
04- Gracht- Hamstraat:
Bei d'r dikke stee werd het eerste kruis
geplaatst in 1894 door de fam. Wevers uit dankbaarheid dat ze drie
priester zonen hadden.
In 1979 werd dit kruis vernield bij aanleg van
de Strucktuurweg.
De gemeente Kerkrade plaatste een
nieuw kruis dat door pastoor C.Grooten op 7-11-1979 werd ingezegend.
In nov 1990 werd er een
nieuw kruis geplaatst dat afkomstig was van de fam. Wery en gerestaureerd door dhr H. van
Goor en geplaatst door de A.T.D. van de
gemeente Kerkrade. Het huidige kruis werd
ingezegend op 24-3-1991 door pastoor Steyns. Het kruis word
onderhouden door de fam. Crombach.
Het
corpus is uit 1883 en het is een Devotiekruis.
In verband met de aanleg van de Buitenring
is dit kruis gesloopt en opnieuw geplaatst in de Baamstraat.
In april 2016 is dit kruis verplaatst
naar de Baamstraat in de nabijheid van hoeve Crombach. Zie foto
2016-01 T/M 2016-06
Gegevens van Henk van Goor.
Ik
nam het oude kruis, dat vanaf 1954 vergeten in de hoeve gelegen had,
mee naar huis. Na vele uren restaureren is het weer een prachtig
wegkruis geworden.
Het is van smeedijzer, voorzien van een mooi corpus met ornamenten
op de zijarmen, een hart met een kruisje en een stralenkrans achter
het lichaam.
De schroeven, die
als spijkers zijn gevijld, werden door jan op de Kamp vervaardigd.
De originele tekst was door roest niet meer te lezen, maar aan de
hand van
oude
foto's en toelichting door de familie Werry is het kruis weer van de
oorspronkelijke tekst voorzien. Het opschrift
luidde: INRI Heer vergeef het hen waakt en bidt.
===========================================================================================================================================
05- Gracht- Hamstraat-Steenbergstraat:
Dit smeedijzeren kruis stond tot
in 1969 in de Steenstraat bij de fam. Jaspers. In 1970 werd het op een oude molensteen
hier geplaatst.
Eigenaar: Gemeente Kerkrade. Beheer: M. Hensgens. Corpus is uit +/-
1921. Soortkruis: Devotiekruis.
Kruis is in december 2013 verplaatst
naar de binnenplaats van het appartementencomplex in de Spoorzoeker-Plein
te Kerkrade West. Zie foto 09
van Kerkrade West.
Gegevens van Toine
Hensgens.
Een kruis aan de "Snelweg"
Ongetwijfeld
zal het wandelaars, fietsers en snelle of zeer snelle automobilisten
zijn opgevallen dat p de Hamstraat, de doorgaande weg richting de
Beitel,
in de wijk Gracht een drietal kleine
kunstwerken staat, nl. twee kruisen en een
mooi altaar-kruis.
Over één van de kruisen willen wij U in
deze uitgave iets meer vertellen. Dit kan door optekeningen van de
heer Henk van Goor + in het boekje
"Kerkrade Onderweg" uitgegeven door de Historische
kring Kerkrade, in het najaar van 1999.
Het kruis dat in deze uitgave van het
"Senior Bledsje" centraal staat is het kruis aan T-kruising van
de Hamstraat/Steenbergstraat.
Na nieuwbouw
van de Eijkerkolonie (mijnwerkerswoningen van de mijn "Willem
Sophia") in de jaren twintig, plaatst de heer Jaspers, die voor het
onderhoud
van bovengenoemde woningen verantwoordelijk
was, in zijn voortuin aan de Steenbergstraat een smeedijzeren kruis
met een gietijzeren corpus op een
molensteen. Deze molensteen is vermoedelijk
afkomstig van "Beckes Mölle", die even over
de grens op Duits grondgebied lag.
Bij de sloop van de woningen in de jaren
zestig bleef het kruis verloren achter. Dhr Math.Hensgens van de
Hamstraat ontfermde zich over dit kruis en plaatste het,
met molensteen en al, 100 meter van zijn
woonhuis aan de Hamstraat. Hij plantte er twee bomen en bloemen bij
en bracht later nog een hekwerk aan, omdat bij
hetmaaien van
de berm, ook zijn bloemen werden weggemaaid.
Math. Hengens heeft dit kruis tot aan zijn
dood, 21 december 2006, bijna 50 jaar lang met veel liefde verzorgd.
Thans onderhoud de gemeente dit kruis.
============================================================================================================================================
06- Gracht- Achterkant Kerk:
Houten gevelkruis met corpus.
Kruis is inmiddels verdwenen.
Het was
Toine Hensgens die het corpus gerestaureerd heeft en de gemeente
Kerkrade vervaardigde een nieuw kruishout en plaatste het op het
kerkhof op de Gracht.
===========================================================================================================================================
07- Gracht-Hamstraat-Crombacherhof: Hoog boven in
de gevel van de monumentale hoeve de Crombacherhof is dit
smeedijzeren kruis bevestigd.
Hoelang of wanneer het hier bevestigd werd is
helaas niet bekend.
===========================================================================================================================================
08- Gracht-Sint Bernadettestraat.
Stenen kruis.
Kan kruis niet meer vinden, is misschien verdwenen???
===========================================================================================================================================
09- Gracht- Grachterstraat-St.
Bernadettestraat: Dit kruis is in 2016 geplaatst en is
afkomstig van de Hamstraat-Grachterstraat dat daar is moeten wijken
voor
de aanleg van de Buitenring. Tekst:
Mijn Jezus Barmhartigheid - IHS.is het monogram in de
weergave van de eerste drie letters van Jezus in Griekse
Hoofdketters.
===========================================================================================================================================
10- Gracht-Sint Bernadettestraat-Kerkhof; Het kruis dat hing aan de gevel van de Onze Lieve Vrouw van Lourdes kerk in de Gracht. Het is in 2016 geplaatst.
===========================================================================================================================================
11- Gracht- Sint Bernadettestraat- Kerkhof;
Het torenkruis van de Onze Lieve Vrouw van Lourdes kerk op de
Gracht heeft hier een mooie plek gekregen op het
kerkhof van de Gracht. Tekst: Torenkruis van parochiekerk O.L.V. van
Lourdes. kruis is in 2016 geplaatst.
===========================================================================================================================================
20- Gracht; Onbekend.
===========================================================================================================================================