Laatst bijgewerkt: 14-10-2022
Gemeente Heerlen
Heerlen
Heerlen Limburgs: (plaatselijk Heële, elders Haerle of
Haellder) is een stad en gemeente in het zuidoosten van de Nederlandse
provincie Limburg.
In 2018 had Heerlen 867500 inwoners.
Heerlen is daarmee de grootste gemeente in de Oostelijke Mijnstreek, en de
vierde van Limburg, na Maastricht,
Venlo en Sittard-Geleen.
De geschiedenis van Heerlen gaat ver
terug. De Romeinen stichtten er een nederzetting met de naam Coriovallum en
bouwden er een ttermencomplex
dat nu geldt als het best bewaarde
antieke gebouw in Nederland. Als 'Herle' bleef de plaats bewoond in de
middeleeuwen. Indrukwekkende groei volgde
pas weer aan het begin van de
twintigste eeuw, door de winning van steenkool. De mijnbouw zorgde voor welvaart
en bevolkingsgroei.
Na het verdwijnen van de mijnen
kampte Heerlen lange tijd met werkeloosheid en economische tegenspoed. Deze werd
deels opgevangen door de vestiging
van een aantal grote bedrijven en
overheidsinstanties.
Bestuurlijk wordt Heerlen vandaag
gevormd door vier stadsdelen - Heerlen-stad, Heerlerheide, Heerlerbaan en
Hoensbroek - die weer in afzonderlijke wijken
zijn verdeeld. Heerlen maakt deel uit
van het bestuurlijke samenwerkingsverband Parkstad Limburg. Sedert 2006 heeft
deze oppervlakte relatief kleine
stadsregio de bijzondere status van
plusregio. Deze status is in 2014 weer afgeschaft.
Bron: Wikipedia.
===========================================================================================================================================
Gegevens: o.a.Harrie Kuijpers.
01-Heerlen-Antoniusweg: Gietijzeren kruis van ca 1,7 mrt hoog.
Type Egelie: I I A b 5.1.
In de betonnen voet is een bloembak
ingewerkt. Staat in een nis van groene struiken. Het kruis is geplaatst door de
familie G. Wagemans in 1990 uit dankbaarheid
voor het goede dat hun in het leven ten
deel gevallen is. Tekst op de voet: "Dank U Heer" GW 1990 KS.
Kruis is in 2018 gerestaureerd en
geverfd door Chris Willems uit Ubachsberg.
===========================================================================================================================================
02-Heerlen-Benzenraderweg-Kruisstraat:
Gietijzeren kruis beschermd door vliegermodel kap.
Type Egelie: I I A b 2. Het
geheel staat op een natuurstenen sokkel.
Tekst op het voetstuk: "Wir beten Dich an Christus Und preisen
Dich denn Dein Kreuz hast Du die Welt erlöst".
Maria Geertuid Lempers-Jacobs, 20 juni
1863 geboren en gestorven op 2 februari 1948, ook bekend als "Truudje van gen Linge" en als "Roeëd
Truud",
die jarenlang het kruis verzorgd had stierf in 1948.
Haar huisje werd in 1960 afgebroken en het kruis werd bij de bouw van een
kantoor in maart 1965 verplaatst
naar de overkant van de weg. Mevr. lempers werd geëerd door een beeldje te plaatsen
op de plaats waar zij gewoond heeft, het beeldje is van de hand van
Vere Tummers-van Hasselt, en werd onthuld
in 1978.
===========================================================================================================================================
03-Heerlen-Ten Esschen-Esschenderweg:
Oud stenen wegkruis met een nisje met een Maria
beeldje.
Het is een Cenotaaf. De originele
Piëta is in 2001, die in het nisje stond is in privé bewaring gegeven, omdat men
bang is voor diefstal.
Ook is toen het monument gerestaureerd.
Tekst: "Bidt voor die Seelen in
d'Vagevier ano 1767 C. I. ".
===========================================================================================================================================
04-Heerlen-Ten Esschenweg-Oliemolenstraat. Het
overblijfsel van een houten boomkruis.
Op 18 september 2015 heeft
Chris Willems uit Ubachsberg een zelf van hout en trespa gemaakt kruis hier op
deze plek aan een boom geplaatst.
Zo siert deze rustplek
weer met een kruis. Tekst: Effe zitte en dink an mich.
===========================================================================================================================================
06-Heerlen-Franciscusweg-Bernadinus College: Kunstwerk met daarop een
ijzeren kruis.
Het kunstwerk is vervaardigd door de
Amsterdamse kunstenaar Joost van den Toorn. Het kunstwerk heeft de naam gekregen
van "Golgotha".
Het
werd op vrijdag 16-05-2003 onthuld. Naast het kruis zit een hond.
===========================================================================================================================================
07-Heerlen-Gasthuisstraat-Klompstraat: Ook dit kruis is meer een kruis
langs de weg of een gevelkruis dan een wegkruis.
Enige jaren
geleden was het hoofd eraf, foto 07-1995-01-Willems, maar dit is gelukkig hersteld.
Beeldhouwer en het jaartal zijn van Charles
Vos en de school is van 1934. Vermoedelijk is
het kruis toen geplaatst.
===========================================================================================================================================
08-Heerlen-Groeneboord-Kerkhof: Het grote kruis aan de rand van
het kerkhof te Heerlen.
Tekst: "Aan hen die vielen voor
het Vaderland". Het gemeente bestuur van Heerlen. Dit kruis stond
al op 01-11-1945.
Het kruis is in juli 1993
door vandalen in brand gestoken en is inmiddels weer gerestaureerd. In 2007 is
er een plantsoentje aan de voet van het kruis aangelegd.
===========================================================================================================================================
09-Heerlen-Hoeve Prickenis: Zeer oud houten kruis. de corpus zou van
de hand van Cor van Geleuken zijn, aldus broeder Lambertus van
het klooster te Mamelis.
Deze Co van Geleuken woonde op Prickenis vanaf zijn huwelijk in 1958
hier. Op de gevelsteen naast het kruis staat 1345. Cor van Geleuken werd
geboren in 1920
in Stramproy
en in 1986 overleden. Hierna is de hoeve niet meer bewoond tot 2000. Kruis
verdiend een grote onderhoud beurt.
Of hier voorheen ook al een kruis met
corpus heeft gehangen is niet duidelijk. Het kruis is na de oorlog opgericht als
dank voor het goed doorkomen van de oorlog
===========================================================================================================================================
10-Heerlen-Huize Tobias: Gietijzeren kruis van 1,38 mrt hoog en
0,8 mrt breed, geplaatst in de binnentuin van Huize Tobias.
Het kruis
staat op een sokkel met daarop een plaat met de tekst: "Opgericht op 5 juni 1997, door
directeur G.M.D. beukers en bewoonster mevr. C.M. Janssen-
Manders. Ingezegend op 8 juni 1997 door
kapelaan R.H.P. Scheffers".
Geschonken door P.G. Verstappen te Meijel een fotograaf die
ook geheel Limburg heeft gefotografeerd, petje af voor deze man.
===========================================================================================================================================
11-Heerlen-Huize Savelsberg: Groot kruis in kapel op het kerkhof van het voormalige klooster Huize Savelsberg. Het bezit een groot stenen corpus.
===========================================================================================================================================
14-Heerlen-Ingang
Terworm: Tegen een boom bij de twee zitbanken is een corpus bevestigd.
De corpus is ca 15 cm groot en bronskleurig.
Christus heeft de armen en handen horizontaal gespreid.
===========================================================================================================================================
15-Heerlen-Johannes 23 singel no 46: Gietijzeren kruis tegen de gevel
van woonhuis no 46 op een stenen voet.
Het kruis is afkomstig uit de
gemeente Landgraaf en is een oud grafkruis. In het hart van het kruis een
afbeelding van de H. Petrus
i.p.v. een corpus.
===========================================================================================================================================
16-Heerlen-Johannes 23 Singel-Onderste Caumen: Gietijzeren
kruis, ca 1,25 mrt op een voetstuk van ca 0,5 mrt, het kruis is geplaatst in
2008.
In het hart van het kruis is een voorstelling van Maria ten Hemel
opneming.
===========================================================================================================================================
17-Heerlen-Kasteel
Terworm: Het oude kruis dat voorheen stond tegen de gevel van
het kasteel Terworm, nu eigendom van de fam. Van de Valk.
Het stamt uit 1847 en is uitgevoerd in vliegermodel
Het bezit een metalen corpus van een legering van lood-tin. Tekst: "1847".
Kruis stond voorheen op de binnenplaats
van de oude boerderij
Geg. Veldkruus.
Het oude kruis dat tegen de gevel van het kasteel Terworm staat, stamt uit 1847
en is uitgevoerd in vliegermodel.
Het bezit een metalen corpus van een legering van
lood-tin.
Oorspronkelijk stond dit kruis op de
begraafplaats in Heerlen op het graf van Freifrau (barones) Antonia von Loë,
gehuwd met Otto Napoleon de
Loë d'Imstenraedt. In 1975 is dit kruis gevonden en op Terworm geplaatst.
===========================================================================================================================================
18-Heerlen-Kloosterweg-Spoorsingel: Dit kruis was vroeger
voorzien van een groot corpus, ook deze is gestolen of vernield.
Op het kruis
is toen een houten kruisje aangebracht en bruin geverfd. In 2008 is het kruis
verplaatst bij de aanleg van de rotonde, en het kleine houten kruisje is
toen ook verwijderd. Thans bezit het geen corpus
meer.
===========================================================================================================================================
19-Heerlen-Koningstraat-Hertogstraat: Houten kruis op een bakstenen
sokkel. Kruis is ca 3 mrt. hoog.
Kruis is div. malen vernield maar is
goed onderhouden. Het nieuwe kruis werd in 1968 door pastoor Toni ingezegend en
de Oranje Nassau Mijnen goten een
nieuw gietijzeren corpus. In 1996
werd het kruis wederom vernield en later hersteld.
===========================================================================================================================================
20-Heerlen-Looierstraat: Kruis boven ingang v/d het kerkgebouw.
===========================================================================================================================================
21-Heerlen-Pancratiusstraat-Dautzenbergstraat:
Dit kruis is geplaatst om de "Heiligschennende"
daad van een dronken buitenlandse mijnwerker goed te
maken die met het kruis van Zeswegen op z'n
rug de steenberg van de O.N.1 opgeklommen
was in februari 1919 (carnaval) en de volgende morgen daar dood
aangetroffen werd. Men zag
daarin de straf van God, en men startte een inzameling actie voor een nieuw
kruis. het kruis is vervaardigd door de Maastrichtse
kunstenaar Arnold Legeune. In een kranten bericht van
08-05-1920 is er sprake van dat het kruis en corpus uit een stuk gehouwen zouden
zijn, op alle afbeeldingen
staat echter een metalen corpus, de reden voor
de verkeerde berichtgeving heb ik nog niet gevonden. Het werd op Hemelvaartsdag
13 mei 1920 ingezegend
door Deken Johannes Arnoldus Brewers van Heerlen. In 1951 werd het kruis een stuk
naar achteren verplaatst bij de reconstructie van de Emmastraat, nu
Pancratiusstraat, bij deze gelegenheid
werden ook de tramrails verwijderd. Ook van dit kruis is de corpus verdwenen,
hierover werd in 1987 al bericht.
Sinds 16-08-1988
staat het kruis op deze plaats; het kruis stond vroeger op de plaats waar nu het
winkelcentrum de Klomp is.
In jan. 2005 is er een nieuw corpus aangebracht en
er een hek omheen geplaatst.
===========================================================================================================================================
22-Heerlen-Parallelweg-Oprit N 281:
Hier werd Coba Lutgens op 3 sept. 1998, die op een
bromfiets reed (zonder helm) dood gereden
door een vrachtwagen. Zij was 20 jaar oud.
Haar vader heeft jaren geprocedeerd, doch
zonder resultaat. Hij plaatste hier dit gedenkteken.
Tekst: "Coba, papa's kleine
meid".
===========================================================================================================================================
23-Heerlen-Parmentierstraat-Jan Olislagerstraat:
===========================================================================================================================================
24-Heerlen-Schakelweg-Laanderstraat-Looierstraat: Veldkruis dat door de stads-uitbreiding
geheel verscholen is tussen de woningen van de stad Heerlen.
Was vroeger voorzien van een vliegerdak en
glas aan de voorzijde. Op de staande balk is een houder aangebracht voor 2
lantaarns of kaarsen.
Heeft vroeger gestaan op de Geerstraat-Laanderstraat.
===========================================================================================================================================
25-Heerlen-Schandelerstraat-Limoenstraat: Smeedijzeren kruis van
ca 2,25 mrt. hoog.
Op het kruis was in 1960 nog een vliegerkap
met glazenvoorwand bevestigd waarin een houten kruis hing
.
===========================================================================================================================================
26-Heerlen-Schandelerstraat- Jup Huis: Groot houten kruis dat
hier staat, stond vroeger bij de kerk aan de Sittarderweg in het Antonius
höfke.
Het staat thans op de binnenplaats van het Juphuis
te Schandelen achter de kerk precies achter het altaar.
Het kruis wordt gebruikt als rustaltaar bij de
processie te Schandelen
===========================================================================================================================================
27-Heerlen-Sittarderweg-Huskensweg: Oud veldkruis van
smeedijzer. Dit is vroeger een veldkruis geweest, maar met de komst van de
mijnen en de
mijnkolonies werd dit kruis omringd door de
woningbouw. Kruis is ca 2,5 mrt hoog en
heeft een INRI plaatje. Uit de kruising van de balken ontspringen stralen
van metaal. Soortkruis: Grens- of Hagelkruis.
Vroeger stond het kruis aan de overkant van de Huskensweg.
===========================================================================================================================================
28-Heerlen-Smaragdstraat-Kristalstraat: Houten kruis in vlieger model
met dak boven het kruis.
Het kruis is ca 3 mrt hoog. Op de bakstenen
sokkel staat de tekst: "Geloofd zij Jezus Christus".
Dit kruis is geschonken door de O.N.
mijnen t.g.v. de priesterwijding van Fr. Johannes Dings O.F.M., zoon van een der
personeelsleden.
Het is
ingezegend op 13 oktober 1946. Dit kruis diende ook als rustaltaar bij de
Sacramentsprocessies. I n een bijlage van Steenkool, datum 29-10-1946
staat het volgende bericht: In de Woninggroep Musschemig der O.N.
Mijnen werd op 15 october een kruisbeeld ingezegend,
door deze onderneming
aangeboden aan den
eersten priester uit deze woninggroep fr. Joannes Dings O.F.M., zoon van een der
personeelsleden.
De aanbieding geschiedde door
den Heer Ir. F.Bianchi, inzegening door den Eerwaardn Heer
Dings. Het Harmonieorkest der O.N. Mijnen zette luister bij
aan deze grootsche
plechtigheid, waaraan een processie voorafging.
===========================================================================================================================================
29-Heerlen-Tuin
APG: Smeedijzeren kruis in de tuin van het ABP te Heerlen. Het
is vervaardigd door de Heerlenaar Ed
Nowacki die er drie jaar over
gedaan heeft om dit kunstwerk zo te smeden
dat men het als kunstwerk mag beschouwen. Het is geplaatst op 9 dec. 1988 en weegt bijna 200 kg.
Op het tekstplaatje
op de voet van het kunstwerk staat de volgende tekst: "Boew op aerd
neet vas. Geer zeet toch
vraeme gas".
Niets op aarde wordt voor eeuwigheid gebouwd, Wij zijn hier alleen
maar op bezoek".
===========================================================================================================================================
30-Heerlen-Valkenburgerweg-Kruisstraat: Uit het niets dook dit
wegkruis op. Het is een plaatijzeren kruis van ca 60 cm hoog.
Boven
het kruisje is een dakje. Het werd aangebracht bij de bouw van de villa Coriovallum en is rond
1930 en is bevestigd op de muur rond de villa.
Limburgs Dagblad 29-10-1930. Het kruis
aan de Kruisstraat.
Sinds de villa van dr. Widdershoven,
hoek Kruisstraat-Valkenburgerweg, is vrijgekomen en deze mooie woning, wat het
gezicht betreft dat men er op
heeft, tot zijn recht komt, is het ijzeren kruis,
dat daar oorspronkelijk in een heg stond, naar achteren geplaatst. Het staat op
het oogenblik in de tuin,
dicht bij de villa. Het zou in den
weg gestaan hebben, indien het op de oorspronkelijke plaats was blijven staan.
Men vraagt ons inlichtingen in dezen.
Abonne's en anderen, die graag de
Limburgsche traditie: een kruis langs den weg of op het punt van mekaar
snijdende wegen, gehandhaafd willen zien,
zijn bezorgt dat het kruis zou wegblijven.
Men hebbe echter geen vrees. Het kruis komt terug. Er is een hek in den maak,
waar tusschen 'n kruis gesmeed
wordt. Tenslotte nog dit: het
kruis stond vroeger, hoewel aan den weg, op particulier terrein der familie Widdershoven.
Het
nieuwe kruis zal wederom op particulier terrein staan, al zal 't practisch aan den weg komen.
===========================================================================================================================================
31-Heerlen-Valkenburgerweg-Kruisstraat: Geheel verloren in een
hoekje van de mooie villa Coriovallum staat dit kruis verborgen en slecht
onderhouden.
Het is ca 1,5 mrt hoog en heeft geen
corpus. Vermoedelijk is dit het oude kruis dat vroeger op de hoek stond en bij
de bouw van het hek rond de villa in 1930
vervangen is door het
kruis op het hek.
===========================================================================================================================================
32- Heerlen-Gouverneurstraat-Keizerstraat: Houten gevelkruisje uitgevoerd in vliegerkap model. Het bezit een porseleinen corpus. Kruis na 2006 verdwenen.
==========================================================================================================================================
34- Heerlen-Terworm-landweg: Hier werd een meisje vermoord; Familie plaatste hier dit gedenkteken. Kruis is verdwenen.
===========================================================================================================================================
35- Heerlen-In de Craemer-Woonwagenkamp;
Toen in de kramer het industrieterrein de Woonboulevaard
gerealiseerd werd is dit houtenkruis in het
woonwagenkamp verdwenen.
===========================================================================================================================================
36- Heerlen- Mijnmuseumpad-Mijnmuseum: Groot granieten kruis. Herkomst onbekend. Krijgt nog een plek bij het mijnmuseum.
===========================================================================================================================================
37- Heerlen-Marian. Gegevens ontbreken. Kruis is verdwenen.
===========================================================================================================================================
38- Heerlen-Waalhavenstraat no 4: In Twente gebruikt men deze afbeelding als dakafsluiting.
===========================================================================================================================================
39- Heerlen-Waalhavenstraat no 4:
De eigenaars van dit kruis, de fam. Ad en Hannij Bokhorst, hebben dit meegebracht uit de
Achterhoek (Twente).
Toen ze verhuisden naar Heerlen hebben zij het
hier geplaatst in hun oprit. Het is een houten kruis in vliegermodel met een
klein bronzen corpus.
Op het kruishout beneden is een symbool
aangebracht van Geloof Hoop en Liefde.
===========================================================================================================================================
40- Heerlen- Pancratiusstraat no 41: Stenen kruis dat dient als nok afsluiting.
=====================================================================================================================================================================
41- Heerlen- Pater Beatusstraat: 2 kruisjes van cement boven de toegangsdeuren van het voormalige schoolgebouw.
=========================================================================================================================================================================
50- Heerlen-Ten Esschen-Esschenweg;
De kapel werd in 1948 gebouwd als dankzegging dat het gehucht
TenEsschen de oorlog goed doorstaan heeft.
In de kapel, die opgetrokken is uit Kunradersteen,
staat een Mariabeeld dat vervaardigd is door kunstenaar Jean Weerts.
Op de voorgevel staat de tekst: AVE MARIA. De
kapel is toegewijd aan O.L.Vrouw van Fatima.
===========================================================================================================================================
51-
Heerlen-Sittarderweg-Sint Antoniushofke: Bij het klooster van de paters
Fransicanen werd een hofke gerealiseerd met 13 staties die het
leven van Sint Franciscus weergeven. Het
zijn Terracotta staties. Het klooster werd in 1995 gesloopt maar de staties
bleven gespaard.
geg. Veldkruus: In het Hofke van St.
Antonius naast het Cultuurhuis. Eén van de oorspronkelijke 13 onderdelen
van een bidweg met afbeeldingen uit het leven
van de Heilige Antonius.
===========================================================================================================================================