Bijgewerkt 14

Laatst bijgewerkt 25-10-2023

Gemeente Beekdaelen

Nuth

    Nuth (Limburgs: Nut) is een dorp in het zuiden van de nederlandse provincie Limburg, gelegen langs de autosnelweg A76 tussen de stedelijke
          gebieden van Heerlen en Sittard-Geleen. Het was tot 01-01-2019 de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente Nuth. In en rond het dorp wonen circa.
          5500 mensen. De plaats Nuth ligt in het oosten van de vroegere gemeente en vervult hierin een centrumfunctie, met onder ander een station langs de
         lijn Heerlen-Maastricht en een groot bedrijventerrein langs de A76. Het centrum van het dorp ligt langs de provinciale weg van Brunssum naar
         Valkenburg, de N298.
         Hier zijn het gemeentehuis en rondom het marktplein verschillende winkels te vinden.
         ( Bron: Wikipedia )

=============================================================================================================================================

01- Nuth-Slagboomsweg-Kerkhof: Centraal kerkhofkruis. Tekst: INRI.

===============================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

        02- Nuth-Grijzegrubben: Houten boomkruis uitgevoerd in vliegermodel. Tekst: Wees eendrachtig het lijden van Uwen gecruijsten Jesus.
        Corpus is van brons.

===========================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

03- Nuth-Valkenburgerweg no 73: Houten gevelkruis in de hoek van een uitsparing van het woonhuis. Corpus is van gegoten lichtmetaal. Tekst: INRI.

04- Nuth-Voorsterstraat: Oud smeedijzeren kruis met bronzen corpus. Op de foto uit 2006 ziet U duidelijk hoe het kruis in de boom is gegroeid.
En het groeit maar door.

      Gegevens: Veldkruus 2022.
       Het oude smeedijzeren kruis met corpus stond in 1990 no vrij van de boom, nu is het in de boom vastgegroeid. Langzaam voert de boom de druk op,
       inmiddels is het corpus doormidden gebroken. Over enige tijd zal ook de romp onder de druk bezwijken.

De een vindt het prachtig, de ander vraagt zich af moet hier niks aan worden gedaan? Zo ook de 84-jarige, in Tervoorst geboren, Jos Wehrens.
Hij was het die de ontstane situatie drastisch deed veranderen. Op zaterdag 9 september 2023 werd het ‘aangepakte’ kruis opnieuw ingezegend door pastoor Jan Geilen en vertelde Jos Wehrens zijn verhaal:

Gegevens 2023 van Veldkruus

Ik ben Jos Wehrens bijna 84 jaar geleden geboren in Tervoesj (Tervoorst) vlak bij het Kruutske (wegkruis). Het Kruutske stond toen centraal in de wijk. Tervoesj was het Kruutske en het Kruutske was Tervoesj.
Als kleine jongen liep ik samen met pap langs het Kruutske naar de gaard (moestuin). Toen ik wat ouder was spraken we af om te voetballen bij het Kruutske. De koelbus (mijnwerkersbus) stopte bij het Kruutske, daar zaten de koempels op de pungel (werkkleding in handdoek) om in te stappen. Na de sjiech (dienst) weer huiswaarts en uitstappen bij het Kruutske. Wilden twee jongelui zich, voor een romantisch treffen in Tervoesj ontmoeten, dan werd afgesproken bij het Kruutske.
De sacramentsprocessie die om de twee jaar door Tervoesj trok had haar rustaltaar bij het Kruutske.
Op latere leeftijd ben ik uit Tervoesj vertrokken naar Wijnandsrade. Op een van mijn dagelijkse wandelingen zag ik in welke staat het Kruutske, en met name het corpus verkeerde. Dat raakte mij diep. Ik ging op onderzoek uit bij de buurtvereniging en trof een luisterend oor bij Marian; samen hebben we naar de gemeente een mail gestuurd. Als antwoord kregen we te horen: het I.V.N. wilde niet dat de situatie veranderde; het was volgens hun een unieke en markante situatie. Daar kon ik me niet in vinden. Samen met Marian een afspraak bij de gemeente gemaakt, met als resultaat het Kruutske werd uit de boom gezaagd en weggehaald.

Onze vraag toen: waar is het Kruutske gebleven? Dit bleek in het gemeente-lager te liggen. Daarna is het op verzoek bij Marian afgegeven en met de grote knoest eraan bij mij gebracht. Ik met hamer en beitel dagenlang kappen totdat de knoest weg was.

Een nieuw corpus heb ik van een vriend gekregen. Het kruis geverfd, het corpus bevestigd met uiteindelijk een pracht resultaat. Vervolgens het Kruutske met een mooie krans herplaatst. Pastoor Geilen is het, onder ruime belangstelling opnieuw komen inzegenen. Veel fijne reacties ontvangen; het is heel mooi geworden, aldus Jos Wehrens.

De van het kruis ‘verloste’ boom, augustus 2023

Het ‘bevrijde’ en opgeknapte kruis werd op 9 september 2023 ingezegend door pastoor Jan Geilen.

Bron: de eerste 3 foto's zijn afkomstig van website Chris Willems; de overige foto’s zijn afkomstig van Veldkruus.nl.

        05- Nuth-Hunnecum:  Schuin tegenover de grote poort van het Strepenhuis bevindt zich een imposant gietijzeren wegkruis.
        Op het bakstenen voetstuk staan Maria en Johannes aan de voeten van een Limburgs groen kruis. Voor 2010 was het kruis in zilverbrons geverfd.
        Het vermoeden bestaat dat dit kruis oorspronkelijk op een kerkhof heeft gestaan.1904 staat   als jaartal aangegeven, waarin het in Hunnecum is geplaatst.
        Het werd bekostigd door de gezusters Slangen die in Oud Hunnecum woonden, ter gelegenheid van een gebedsverhoring.
        Voor de Tweede Wereldoorlog heeft dit kruis aan de overkant van de Kampkens weggetje gestaan.
        Kruis is in 2009 op 19 dec. vernield. Op initiatief van dhr. Sprakelaar is het kruis hersteld en in september 2010 herplaatst.
=====================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

06- Nuth-Hunnecum-Provincialeweg: Ongelukskruisje tegen de boom van het ongeluk.Tekst: Cindy 27-9-2004.
Tekstbordje: Cindy Schoonbrood 27-9-2004.

07- Nuth-Hunnecum-Putstraat-Provincialeweg: Gietijzeren wegkruis. Type Egelie: onbekend.

08- Nuth- Slagboomsweg-Kerkhof: Houten kruis op het kerkhof van Nuth.
========================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

        09- Nuth-Kamp-Wieënweg:  Het gietijzeren kruis werd op 18 juni 1995 tijdens de processie ingezegend.
       Het is een Maria kruis. Kruis werd vernield en in augustus 1998 herplaatst.
        Aan de twee bomen van foto 09B ziet U twee Maria beeldjes in behuizing hangen.
      Dit Mariakruis is afkomstig uit Tessenderloo-België en is op 2 aug. 1998 geplaatst dankzij de inzet van dhr. Jansen van Tervoorst.
        Deze had het kruisbeeld gekocht van dhr. en mevr. Donners van de Kamp.
        Het kruis is in 1995 gezegend tijdens de jaarlijkse processie naar Bovengehuchten. Op het kruis is Maria
        afgebeeld als O.L. Vrouw Hemelvaart.

        10- Nuth-Kampweg-Wieënweg-Nierhoven: Groot houten kruis uitgevoerd in vliegermodel.
        .Corpus is van een legering koper en tin gegoten. Tekst: INRI.
        Op vrijdag 17 mei 2019 werd het gerestaureerde kruis van Nierhoven verplaatst naar de Platsmolenweg omdat dit een rustiger plek is voor het kruis.
         Het is geplaatst in opdracht van Math Sprakelaar uit Nuth en ingezegend door pastoor Geilen.
         In optocht vanaf de Bavo kerk te Nuth werd in processie gegaan naar de Platsmolenweg- Platsbeekweg.
        Hier werden de velen toeschouwers toegesproken door dhr. Janssen. Math van Sprakelaar hield een toespraak over
        de geschiedenis van het kruis. De plechtigheid werd gesloten door enkele Maria liedjes te zingen met medewerking van het koor De Schola Bavo.
        Hierna werden de aanwezigen getrakteerd op een kop koffie in de Pletsmolen.Inzegening Kruis van Nierhoven op 17 mei 2019

       INZEGENING KRUIS VAN NIERHOVEN NUTH
      Op vrijdagavond 17 mei werd het kruis ingezegend dat voorheen op het kruispunt Nierhoven-Wiënweg stond.
        Dit kruis is na restauratie nu geplaatst op de hoek van de Platsmolenweg-Platsbeekweg.
        In processie trok een groep mensen vanaf de kerk naar dit punt waar het kruis werd onthuld door Math van Sprakelaar van de
        Werkgroep Kruisen en Kapellen Nuth die met Jan Janssen het overleg en de organisatie had gehad van de verplaatsing.
        Lang geleden stond het kruis bij de boerderij van de fam. Harst, daar waar later de Aga (nu Stelrad) werd gebouwd.
        Die plek werd door het latere drukke verkeer te gevaarlijk.
        Na eeuwen werd het daarom weggehaald in de 60’er jaren en opgeslagen in het gemeentelager totdat het in de 80’er jaren op verzoek van de
        buurtvereniging van Nierhoven werd geplaatst in Nierhoven.
        Ook dit was nu geen ideale plek meer door het toegenomen verkeer. Daarom werd in overleg met de buurtvereniging, de gemeente Nuth
        (die een financiële bijdrage leverde) en de werkgroep gekozen voor deze nieuwe plaatsing.
        Maar na al die jaren was er niet veel meer over van kruis en corpus.
        Daarom heeft dhr. Zef Collaris een prachtig kruis gemaakt waar ook een ander corpus aan werd
        gehangen. Onder het kruis staat de tekst “LEECH van de MÖRGE VERLICH mien ZÖRGE”.
        Na de inzegening door pastoor Geilen zongen de aanwezigen onder leiding van de Gregoriaanse Schola enkele liederen.
        Na de plechtigheid werden de aanwezigen uitgenodigd door de eigenaren van brasserie De Pletsmolen om tijdens een kop koffie na te prate
=======================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

11- Nuth-Kamp-Slagboomsweg-Daelderweg: Groot Stenen kruis met corpus.
=======================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

        12- Nuth-Wieënweg-Vloedgraaf: Groot gietijzeren kruis onder een oude lindeboom. Tekst: INRI.
        Hier zou in 1707-1708 door een hevig noodweer een boerenknecht uit Merkelbeek door de bliksem zijn gedood samen met zijn twee paarden.
        Vanaf die tijd heef het kruis tussen twee lindebomen gestaan waarvan er nu nog maar een over is. Vroeger voor 1950 stond hier ee  granieten kruis.
      In de Volksmond heet dit kruis "Het Nuther kruuts". Foto 12A: Henk Bloebauk-Frans Merckx-Wim Hermans.

        Limburg Dagblad 7 december 2004. Dhr Sprakelaar.
       Het Nuther kruis op het einde van de holle weg staat er meer dan driehonderd jaar. In 1707 -1708 is door een hagelstorm de oogst verloren gegaan
        en werd een boerenknecht uit Merkelbeek, samen met twee paarden, door de bliksem dodelijk getroffen zegt van Sprakelaar.
        Vanaf die tijd heeft het kruis tussen de twee lindebomen er zeker gestaan.
        De oude lindebomen wordt vanwege zijn vorm ook wel de "vork van Nuth" genoemd. Het kruis is van massief aluminium en behoort net als het kruis op de
        Rijksweg- tot de oudste wegkruisen in Nuth.   Correctie: Massief gietijzer.

        13- Nuth-Maastrichterweg no 14:Klein houten gevelkruisje uitgevoerd in vliegermodel. Corpus is een legering van koper en tin.
        Tekst: Bewaar uit het verleden Geloof en goede zeden. J.K. Deze tekst hing bij een vorig kruisje dat inmiddels verdwenen is.

=========================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

14- Nuth-Maastrichterweg-Dreckweg: In 1997 werd dit houten boomkruis hier geplaatst. Het heeft een bronzen corpus. Tekst: INRI.

========================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

15- Nuth-Maastrichterweg-Beekerweg: Granieten kruis met corpus.
===================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

16- Nuth-Pingertweg nr. 6: Houten gevelkruisje. 't Kruutske van de Ping. Dit kruis vervangt het, eerder met de eigenaars wissel verdwenen kruis
en werd ingezegend op 14 september 2018
============================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

17- Nuth-Kathagen: Het verdwenen houten kruis te Kathagen. Kan dit het kruis zijn van afbeelding 10 van Kampweg-Wëënweg-Nierhoven???

=======================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

        18- Nuth-Terstraeten: Groot houten kruis tegen een boom. Corpus is van gietbrons. Tekst: INRI. Oude foto van kruis met de boerderij op de
        achtergrond.

===================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

19- Nuth-Helle-Putterweg: Stenenkruis met de tekens IHS erop. Het kruis bezit geen corpus.
================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

20- Nuth-Stationstraat nr. 290: Houten gevelkruisje in vliegermodel. Tekst: Geloofd zij Jezus Christus. Het kruisje bezit een bronzen corpus.

21- Nuth-Valkenburgerweg: Herdenkingskruis van pastoor G.J. Ritzen. Het bezit een bronzen corpus.
Tekst: INRI. Aan onze herder G.J. Ritzen bij zijn 40 jarig priesterfeest 1938.
===============================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

22- Nuth- Maastrichterweg no 12: Klein houten kruisje. Afkomst onbekend.

23- Nuth-Dorpstraat-oud Kerkhof bij de kerk:
==========================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

24- Nuth- Grijzegrubben-Nierhoven: Verdwenen kruis???

25- Nuth-Grijzegrubben-Aan 't Kempke.

        Op zondag 11 oktober 2015 werd dit prachtige kruis plechtig ingezegend door kapl. Jan Geilen van de St Bavo parochie te Nuth.
        De werkgroep Kruisen en Kapellen van het kerkdorp Nuth o.l.v.   dhr. Marh van Sprakelaar en de buurtver. Grijzegrubben dhr. John Wouters
        waren de initiatief nemers om op deze plek waar een 50 tot 60 jaren geleden al een kruis stond, opnieuw te planten.
        Onder grootte belangstelling ( ca 100 pers. ) werd dit kruis feestelijk ingezegend.
        Na het zingen van div. liederen en spreekbeurten van Math van Sprakelaar
        en John Janssen en een prachtig gedicht, konden de kinderen een bloemen hulde brengen bij het kruis.
        Het was mevr. Mertens-Jacobs die het kruis onthulde,
        zij had nl. het corpus geschonken. Na de inzegening werd nog een toepasselijk lied gezongen. Enkele muzikanten speelden toepasselijke muziek.
        Het kruis is afkomstig van het kerkhof te Nuth. Na afloop werd er koffie en vla geserveerd op hoeve de fam. Klinkhamer.
        Tekst: "ónwaer, wind, zón of raege mich kumps te ummer taege."

        Gedicht van Mathje van Sprakelaar
        Moeëderzieël allein, steisj te tösje al dat greun, Wachtend, totdat eine kump, dèh dich vreug om stjeun.
        Getrouw op dees plek, kris te hie en dao eine vaeg, Daag in daag out,in dizze haole waeg.
        Gegaote in beton, verankerd mit de grond, Sjteis te moervast, zoeë wie luuj van Griezegröbbe dat dont.
        Sjtillekes en in michzelf, blief ich effe sjtaon, hie bie dit kruuts allein vuurdat ich heivesj gaon.
        De heng gevouwe, en dich aan mien ziej, mit dit moment in dank, bèn ich vuur aeve bliej.
        Onwaer, wind, zon of raege, noeëts geis te v,rlaore, Mich kumps te in de Bronkwaeg taege, Blief ein lang laeve besjaore.
        Zoeë effe in gedachte, vol houp en gowwe mood, mit dich hieë gans allein , dat deid dich good.
        Buim kèns te klieëve, dat wits te desjeid, mér, 't kruuts zal blieëve, tot in ieëwigheid.

          26- Nuth- Leeuwerweg;  In 1983 werd een klein houten kruisje genhangen aan de Amerikaanse eik in de Leeuwerweg.
          Het kruisje bezat een corpusen een afdakje. De kleur was blauw.Het hing hier tot 2003.
          Wie het gehangen heeft is niet bekend. Het nieuwe kruis is geschonken door Math Sprakelaar en gemaakt door Jan Kolmor.
          De achterwend heeft de vorm van een blad van de Amerikaanse eik.
          Het kruis is geplaatst door het IVN afd. Nuth. Op 11 mei is het kruisje ingezegend door pastoor J. L'Ortey van de H. Bavoparochie in Nuth.
         Tekst; op het kruisje;   'Doer Berg en Dal.  Mich vings te uëveral'.

         Vrijdag 6 mei 2022 om 19.00 uur gaf Lou Houben van IVN Nuth de aftrap van de inzegeningsceremonie, door de geschiedenis van het devotiekruisje te delen
         met een twintigtal belangstellende dorpsbewoners.
         Daarna was het woord aan pastoor Jan Geilen van de St. Bavo-parochie te Nuth, die alvorens het mooi opgeknapt boomkruisje te zegenen, zijn waardering
        uitsprak richting de mensen die zich sinds jaar en dag inzetten voor het in stand houden van de kruisen en kapellen en ander klein religieus erfgoed in de kernen
        van de voormalige gemeente Nuth. Ook benadrukte hij het belang van deze uitingen van vroomheid voor de hedendaagse samenleving.
         De achterwand van dit kruisje heeft de vorm van het blad van de Amerikaanse eik, waaraan het kruisje stevig is opgehangen.
         Dit kunstwerkje werd vervaardigd door Eric van Sprakelaar, zoon van Math van Sprakelaar, die het noodgedwongen wat rustiger aan moet doen,
         maar natuurlijk wel aanwezig was.
         De spreuk met de tekst “ Doer berg en dal, mich vings te ueveral” werd aangereikt door de werkgroep Kruisen en Kapellen Nuth.
         De tekstplaat, voorzien van mooie kleurtjes en sierlijke blaadjes aan de einden, werd gemaakt door de heer Jozef Collaris.
         Het geheel werd vakkundig gemonteerd door de heren Lou Houben van het IVN en Eric van Sprakelaar onder toeziend oog van vader Math van Sprakelaar,
         van de werkgroep Kruisen en Kapellen van het kerkdorp Nuth.
         Het kruisje hangt aan de enig overgebleven Amerikaanse eik aan de Leeuwerweg nabij de nieuwe rotonde richting Vaesrade.
         Voorheen stonden, parallel lopend met het NS spoor, een 15-tal Amerikaanse eiken aan de Leeuwerweg.
         Deze hebben plaats moeten maken voor de aanleg van de Buitenring

27- Nuth- Dorpstraat no 2; Smeedijzeren kruis. Is Verdwenen.

28- Nuth- Dorpstraat-Kerkhof. Betonnen en houten kruis aan de muur van de H. Bavo Kerk

29- Nuth- Daelderpad: Aan het Daelderpad in de tuin van restaurant Daelderhof staat dit prachtige houten kruis.
Tekst: Zeuks te mich, vings te mich. Het eerste kruis werd in 1948 geplaatst door Zef Maes.

     30- Nuth- Eikenderweg-Pingerweg: Fraai gietijzeren kruis dat voorheen op het kerkhof te Nyswiller heeft gestaan op het graf van de
      schenker van dit kruis kruis dhr Ad van Wersch die ook een toespraak hield over de geschiedenis van dit kruis..
    Geplaatst op 19 november 2018 door Wiel Erven en ingezegend op 23 november 2018 door pastoor Geilen.
      Tekst: "Daag of nachte ich sjtaon hie op dich te wachte".

31- Nuth- Terstraeten no 1: Aan deze oude kippenstal ontdekte Jan Jansen dit gevelkruisje.

===========================================================================================================================================================

        40- Nuth-Grijzegrubben: Maria kapel die in 1945 gebouwd werd uit dankbaarheid dat men de oorlog goed doorstaan had.
        Voor de oorlog stond op deze plek een wegkruis dat in de oorlog vernield werd. zie pentekening 40-2019-01-P. Kansen
       Op de plek van de kapel stond in 1944 een kruis. Dat werd door de bevrijders echter per ongeluk omgereden.
       Om de herinnering aan dat kruis te bewaren en als dank voor het feit, dat men de oorlog goed was doorgekomen,
       heeft men in 1945 deze kapel gebouwd.
       Op Kruisverheffingsdag 14 september 1945 werd het kapelletje plechtig ingezegend door pastoor Steegmans van de parochie Nuth.
       De kapel werd toegewijd aan de heilige Maagd Maria, koningin van de vrede.
      Het stuukwerk van de kapel is blauw geschilderd. Op een altaar, voor een kleurig glas-in-loodraam met spitsboog, staat een Mariabeeld met kind.

================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================================

         41- Nuth- Reimerbekerweg:    Dit kapelletje heeft de initialen M v K wat duidt op Michiels van Kessenich, bewoner van het kasteel Reimersbeek.
         Aan de voorzijde is een hardsteen ingemetseld met de tekst: Uit Dankbaarheid, M v K. M.v.K zal duiden op Jonkheer Michiels van Kessenich
        die gedurende de tweede helft van de 19e en de eerste helft van 20e eeuw het nabijgelegen kasteel Reijmersbeek bewoonde.
        Tegen de achterzijde van de witgeschilderde nis stond op een versierd console een beeld van een koninklijke Maria met Kind.
        Helaas is het interieur anno 2016 ernstig vervallen.

       geg. Veldkruus: De fraaie Mariakapel die jarenlang aan de Reijmersbekerweg te Nuth heeft gestaan werd in verband met de aanleg van de Buitenring daar weggehaald
        en tijdelijk opgeslagen op een bedrijfsterrein te Nuth. Eind 2019 is het geliefd Kaèlke verhuisd naar zijn nieuwe plek aan de Nutherweg; nu maar hopen dat de eigenaar
        snel de renovatie ter hand neemt, want dat is, zoals u kunt zien, hard nodig.

43- Nuth- St. Bavostraat- de Ziepe: Kapel De Ziepe
=====================================================================================================================================================================================================================