Laatst bijgewerkt: 11-03-2024
Gemeente Vaals
Vijlen
Vijlen: Het dorp is
gelegen tussen Epen en Vaals aan de Mergellandroute, met uitzicht op het
Geuldal. Tot het dorp Vijlen behoren de buurtschappen
Camerig, Harles, Rott,
Melleschet en Cottessen. Hier zijn ook nog oude vakwerkhuisjes te zien. Er zijn
uiteraard veel campings en vakantiewoningen
in dit bijna on-Nederlandse
landschap. Het van oudsher tot de heerlijkheid Vijlen behorende gehucht
Mamelis valt tegenwoordig officieel onder het
nabijgelegen dorp Lemiers.
Het dorp Vijlen heeft
waarschijnlijk een Romeinse oorsprong. Uit grafheuvels in het Vijlenerbos en het
Malensbos kan worden afgeleid dat het gebied
rond het huidige dorp al lang
voor de Romeinse tijd bewoond werd. Deze ronde heuveltjes in het bos stammen uit
de tijd van de Bandkeramieken en
zijn waarschijnlijk 3500 en
5000 jaar oud. De meeste van deze grafheuvels zijn in de jaren twintig en dertig
van de vorige eeuw opgegraven door de
Duitse geoloog Liese, maar
sommigen zijn nog onaangeroerd. Een van de meest herkenbare grafheuvels in het
Malensbos, het "Kindergraf", is aan
een kant open en inmiddels
voorzien van een informatiebordje. Het graf dankt zijn naam aan de melktandjes
die er tussen de crematieresten werden
gevonden. Verdere kostbare
bezittingen ontbraken echter. Gezien het feit dat er enkele scherven uit de
Romeinse tijd werden gevonden, gaan deskundigen
ervan uit dat het graf
geplunderd is door de Romeinen.
In de tijd van die Romeinen
moet ook de oorsprong van het huidige dorp Vijlen gezocht worden. De naam Vijlen
is afgeleid van ofwel het Latijnse woord
"Villa", dat boerderij of
landgoed betekent, ofwel van "Villare", wat staat voor behorend tot een
Landgoed.
Bron: Wikipedia.
===========================================================================================================================================
01- Vijlen-Borstelkrans:
Houten wegkruis met afdak en rugschild. Gegoten bronzen corpus uit 1989.
Kruis is in 1991 vernieuwd.
Beheer: Buurtbewoners.
Soortkruis: Devotiekruis.
===========================================================================================================================================
02-Vijlen-Cottesserweg:
Boomkruis in vliegermodel behuizing. Het houten kruis is voorzien van een
metalen corpus.
===========================================================================================================================================
03- Vijlen-Borstelkrans no 123: Tegen een oude bakstenen vakwerkgevel hangt dit houten kruis met een lichtmetalen corpus.
===========================================================================================================================================
04- Vijlen-Eperbaan-Vijlenerbos: Houten boomkruisje.
===========================================================================================================================================
05- Vijlen-Groenenweg-Vijlenerbos:
Stenen devotiekruis. Tekst: INRI. Mein Jesus Barmherzigkeit 1933. Gebr. Burgers.
Dit kruis is geplaatst uit vroomheid door
de gebr. Burgers in 1933 en is afkomstig van het kerkhof te Vijlen.
Omroeper. Jean Mordant.
Het Burgers kruis.
Uit vroomheid lieten de broers Jozef
en Frans Burgers uit Camerig in 1933 een natuurstenen kruis net ijzeren corpus
langs de Groenenweg in het bos plaatsen.
Het wordt "Het Bürgerskruutske" genoemd. In het voetstuk
is de tekst: Mein Jesus
Barherzigkeit gebeiteld.
Ook is er de naam van de beide broers in
gegraveerd. dat deden ze om roddels uit de wereld te helpen dat het
wegkruis bekostigd zou zijn uit de kas van de
boscommissie. Jozef
Burgers was namelijk naast landbouwer en gemeenteraadslid ook lid van de
Boscommissie.
===========================================================================================================================================
06- Vijlen-Groenenweg nr. 42:
Op gen Dreysschen heet het hier waar dit gietijzeren kruis staat heeft de
initialen A P N.
Het kruis is afkomstig van het kerkhof
Bloemendaal te Vaals. Corpus is van gietijzer.
Op het tekstbordje staat de volgende tekst: Oetzich stilte preuve I dich en mich
geleuve. D'r geestelijke doasj lèsseheej op gen dreysschen.
Vertaald: Uitzicht, Stilte proeven,
In jou en mij geloven. De geestelijke dorst lessen, hier op "Gen Dreijssche".
============================================================================================================================================
07- Vijlen-Groenenweg nr. 42:
Houten gevelkruis met klein corpus. Ook dit kruisje hangt aan het woonhuis
Op gen Dreysschen.
===========================================================================================================================================
08- Vijlen-Groenenweg:
Boomkruis. Hier stond altijd een
rustaltaar met de Moeder Godsprocessie op 15 aug. Kruisje heeft een dakje en een metalen
corpus.
===========================================================================================================================================
09- Vijlen-Groenenweg- A gen Dreischen:
Houten
boomkruis.
===========================================================================================================================================
10- Vijlen-Groenenweg no 10:
Houten gevelkruis . Kruis heeft een metalen
corpus en een rugschild en met een dakje.
Woonhuis en kruisje zijn in 2012 vernieuwd en van een tekstbordje voorzien.
Tekst: Hèrgötje besjerm de Grunneviger en Stroate noabere.
===========================================================================================================================================
11-Vijlen-Groenenweg-Vijlenstraat nr. 37:
Smeedijzeren wegkruis met metalen corpus. Het kruis en
corpus dateert voor 1910.
===========================================================================================================================================
12- Vijlen-Hilleshagerweg-Wittereinsweg: Smeedijzeren wegkruis. Corpus is van
gietijzer. Achter het hoofd van het corpus is een ster afgebeeld.
Tekst: I dèse hektisje tiet. Géé
mensj hat mieë tiet, Blief effe beej mich stoeë um dich te goeë.
===========================================================================================================================================
13- Vijlen-Hoogweg-Vijlenerbos:
Boomkruis
dat vervallen is.
===========================================================================================================================================
14- Vijlen-Hoogweg=-Vijlenerbos:
Het
vernieuwde kruis aan de Kroddeleik. Ter herinnering aan de Russische
krijgsgevangenen die tussen 1916 en 1918
de dood hier vonden. Ze
waren werkzaam aan de spoorbrug te Moresnet België. Na het vluchten naar
neutraal Nederland werden ze hier doodgeschoten.
In het hout staan de initialen J.B. 1987. De
initialen van J. Bleijlevens die het kruis heeft laten vernieuwen in 1987.
Het is een Russisch Ortodoxkruis
of een Andreaskruis.
Deze foto is van 2004 toen de boom al weg was.
Patriarchaal kruis bij de Kroddeleik te Vijlen
Vijlenerbos-Vijlen:
In de bossen langs de Nederlandse-belgische grens in de gemeente Vaals is het
een waar eldorado voor wandelaars, fietsers en mountainbikers.
Deze bossen van VIjlen, het Kerperbos, Elzetterbos en
het Schimperbos worden vooral in de weekenden druk bezocht door deze groep
recreanten.
Hier gaan we opzoek naar het zgn. Patriarchaal
kruis. Komende vanuit Epen of Vaals via de Toeristenweg neemt u na ca 3 km. bij
de parkeerplaats van het Kerperbos
het grote voetpad richting Belgische
grens en volgt u de rode wandelroute. Na ca 1 km. ziet men aan de rechterhand
een zeer apart kruis dat voorheen tegen een grote
eik stond. In de volksmond
wordt dit devoot plekje "het kruis aan de Kroddeleik" genoemd.
Patriarchaal kruis.
Het is een Russisch Byzantijns-
of Patriarchaal kruis. Deze kruisen zijn uitgevoerd met dubbele armen.
Het kruis herinnert ons aan de
gesneuvelde of vermoorde Russische krijgsgevangenen uit de Eerst Wereldoorlog
1914-1918.
Moresnet.
In die oorlogsperiode werden
Russische soldaten, gevangen genomen aan het Oostfront o.a. te werk gesteld
aan de bouw van de grote spoorbrug in Moresnet die loopt
van Luik naar Aken. Nederland was in die tijd neutraal
gebied. De grens werd over de gehele lengte langs de Nederlandse zijde
afgeschermd met 10.000 volt- draden
om te voorkomen dat mensen vanuit
België naar het neutrale Nederland konden vluchten. In vogelvlucht bedroeg de
afstand van de brug in Moresnet tot aan het
neutrale gebied ca 3 tot 4 km.
Vluchtpogingen.
Het kwam dan ook regelmatig voor
dat ook de Russische krijgsgevangenen vluchtpogingen ondernamen naar neutraal
Nederland.
Deze pogingen
werden dan meestal 's nachts ondernomen. Men vond verschillende methoden uit om
de 10.000 voltlijn te omzeilen, bijvoorbeeld door isolerende rubbers
of iets dergelijks over de draad
te gooien, of door een gat te graven om zo onder de draad door te kruipen. De
bedoeling was het Kerperbos op Nederlands grondgebied
in te
vluchten. De Duitsers hadden zich ook hier tegen gewapend en wachtten op
neutraal gebied de vluchtelingen op. Opnieuw gevangen nemen werd niet gedaan;
ze werden zonder vorm van proces
gefusilleerd.
Hommage.
Ik ga ervan uit dat degene die
bij de Kroddeleik het eerste kruis plaatste een hommage heeft willen brengen aan
al die Russen die in die verschrikkelijke en vaak vergeten
Eerste Wereldoorlog het leven hebben gelaten.
De Kroddeleik.
De grote eik waartegen het kruis
ca 70 jaren heeft gestaan, stierf in de loop der jaren af. Op initiatief van
Michel Moonen van het IVN werd dit kruis vernieuwd en naast
de afgestorven boom geplaatst. Hulde aan hen die dit
gedenkteken na vele jaren toch nog in stand houden.
Tekst:
"Ter herinnering aan de Russische krijgsgevangenen die tussen 1916 en 1918 de
dood vonden".
Boek: 50 Kruisen 50 verhalen.
Chris Willems.
===========================================================================================================================================
15- Vijlen-Hopschet-Vijlenberg:
Natuurstenen kruis op natuurstenen sokkel. Corpus is van gietijzer.
Op deze plek heeft een gietijzeren kruis gestaan dat
afkomstig was van het kerkhof. Tekst: Geloofd zij Jezus Christus.
===========================================================================================================================================
16- Vijlen-Vijlenstraat nr 34:
Gevelkruisje aan pand nr 34 te Vijlen.
===========================================================================================================================================
17- Vijlen-Vijlenberg-kerkhof:
Groot
houten kerkhofkruis met stenen corpus. Tekst: INRI.
===========================================================================================================================================
18- Vijlen-Mamelisserweg-Vijlenberg: Schitterend wegkruis van smeedijzer. Echt
mooi staaltje hedendaags vakwerk.
Geplaatst op een natuurstenen sokkel en
voorzien van een metalen corpus. Tekst: Aanziet het beeld, Aanbid het niet, Aanbid de
Heer wiens beeld gij ziet.
===========================================================================================================================================
19- Vijlen-Munnixweg-Vijlenstraat:
Klein houten wegkruis in de berm van de weg met de tekst: Wie komt hier voorbij, gedenk ook mij.
Het kruisje heeft een dakje.
Het is in 1993 geplaatst, voorheen
stond er een klein bruin kruisje.
Op het
huidige kruis uit 1993 staat de volgende tekst: Gloria laus et honotibi, wat betekend:
Gloria
en lof en eer zij U. Beheer en onderhoud: mevr.
Rijk. Het vernieuwde kruis uit 2012. Tekst: Gloria et hónor tibi sit - Gloria en eer
zij U.
===========================================================================================================================================
20- Vijlen-Oude
Trichterweg-Kelderweg: Het kruis aan de Trichterweg is een soort
gedachteniskruis.
Het is een houtenkruisje met vliegerkap model.
Hier zou een kind dodelijk verongelukt zijn. Later is er een stenen
kruis geplaatst rond 1990.
Een van de kruisen die
hier op deze plek hebben gestaan. Het is een gietijzeren kruisje.
Rond 2009 staat er weer een houten kruis met rugwand en vliegerkap.
===========================================================================================================================================
21- Vijlen-Oude Trichterweg-Oude
Akerweg:
Het gerestaureerde kruis aan de Oude Trichterweg.
Het kruis heeft een metalen corpus uit 1970. Het is afkomstig van een kerkhof. Het oude kruis voor de restauratie had
als tekst: INRI. Ora Pro Nobis.
===========================================================================================================================================
22- Vijlen-Pastorijweg-Martinusstraat: Kruis ingezegend op zondag 30 mei 2010.
Initiatiefnemer Joep Hons uit Mechelen.
Kruis is afkomstig van het kerkhof te
Mechelen en stond op het graf van de fam. Deckers. Het kruis is gemaakt door de Mechelse smid
Sjang Kohl in de vorige eeuw.
Leo Klein zorgde geheel kosteloos voor het leveren van het
blauwstenen tekstbordje met de tekst: Heer bescherm ons dorp.
Dhr. Pieters, buurman van het kruis
leverde de bouwmaterialen. Giel Vleugels heeft het ijzeren kruis
gerestaureerd en gepolijst.
In het hart van het kruis is een Christushoofd
afgebeeld.
===========================================================================================================================================
23- Vijlen-Rugweg-Vijlenberg nr. 2:
Houten gevelkruisje. Het kruisje heeft een dakje en rugschild. Tekst: Heer Uw zegen op onze wegen.
===========================================================================================================================================
24- Vijlen-Rugweg: Boomkruis met corpus.
===========================================================================================================================================
25- Vijlen-Rugweg-Vijlenberg: Kerkhofkruis van de fam. Mullenders. Geplaatst na de oorlog
van 1940-1945. Doet nu dienst bij de Sacraments-processie.
Kruis heeft in de schacht een Maria
figuur. In het hart een afbeelding van God onze Vader op wolken.
Tekst op het plaatje: I d'r sjèèm va de ling ving veir
verademing. I d'r sjèèm va die krúúts ving veir morele stúúts.
Tot in de negentiger jaren stond dit
kruis aan een grote Lindeboom.
===========================================================================================================================================
26- Vijlen-Ten Bosscherweg: Boomkruis.
===========================================================================================================================================
27- Vijlen-Elzetterbos: Ongeval kruis
van Jef Janssen die hier verongelukte toen hij op 19 februari 1974 dennengroen
wilde halen voor het versieren van een
carnavalswagen in Vijlen. Hij was in 1918 geboren te Vijlen en landbouwer van beroep.
In 2010 plaatste dhr. Hons uit Mechelen als oud inwoner van Vijlen dit
kruis met
een
Christushoofd en zonder corpus hier ter nagedachtenis aan dit noodlottig
ongeval. Tekst:
Noodlottig
ongeval J.Janssen + 19-2-1974.
Gegevens Veldkruus 2023.
Een
bijzondere plek waar een noodlottig ongeval is gebeurd. Op 19 februari 1974
verongelukte hier op 58 jarige Jozef (Joep) Janssen toen hij met zijn tractor
dennengroen ging halen voor het
versieren van een carnavalswagen in Vijlen. Hij was de vrij stijle helling
naar beneden gereden en wilde een bocht van 90 graden
naar links maken. De tractor met
aanhangwagen begon te schuiven en sloeg vervolgens om. Twee studenten die de man
hadden geholpen renden naar de
boswachtershut in het Vijlenerbos . Hulp
kwam echter te laat.
Op 9 april 2010 plaatsten Joep Hons en
Alfons Horbach dit kruis. Het kruis was aan een opknapbeurt. Onlangs hebben
Arthur Delnoy en Alfons Horbach dit kruis
schoongemaakt, geverfd en voorzien van een
nieuw Christusbeeld. Ook de omgeving is door hen opgeschoond.
===========================================================================================================================================
28- Vijlen-Zevenwegen-Vijlenerbos: Houten boomkruis. Tekst:
INRI.
Voorheen hing hier een klein Maria kapelletje dat gemaakt was door Opa Feisten uit
Vijlen.
Tekst: Heej, zeuve wèèg beej
éé veir, leve langs éé os egoisme stake effe beej dich wake.
===========================================================================================================================================
29- Vijlen-Hilleshagerweg: Alfons Horbach
uit Vijlen en Joep Hons uit Mechelen plaatsten in december 2011 dit memorie
kruis voor de 5 en 4 jarige kinderen
Treesje en Jantje Jaegers uit Vijlen.
Zij lieten het leven toen zij op 13 september 1944 een handgranaat vonden die
plotseling tot ontploffing kwam.
De wrede oorlog heeft door een granaat een
einde aan hun jonge leven gemaakt. Zij waren op dat moment de enige kinderen van
Joseph Jaegers en Anna Jaegers-
Krings. Na de oorlog kregen zij nog 3 kinderen. Het kruis is een
copy van de kruisen op het Amerikaans kerkhof te Margraten, dit omdat de familie
Jaegers een groot
respect heeft voor wat het Amerikaanse
leger in Limburg gedaan heeft.
===========================================================================================================================================
30- Vijlen-Vijlenstraat nr 32: Klein houten boomkruis in de
tuin van pand no 32. Devotie kruisje.
===========================================================================================================================================
31- Vijlen- Vijlenstraat: Houten gevelkruisje met afdak. Kruisje was in 2005 verdwenen.
===========================================================================================================================================
32- Vijlen-Leunweg-Reutersweg:
Smeedijzeren wegkruis met corpus. Voor 2002 was dit kruis geverfd in
de kleuren rood en wit.
===========================================================================================================================================
33- Vijlen-Vijlenberg-Kerkmuur; Twee oude kruisen tegen de kerkmuur.
===========================================================================================================================================
34- Vijlen-Groenenweg no 12:
Houten gevelkruis aan het woonhuis van de familie
Ode.
===========================================================================================================================================
35- Vijlen-Pannisbergweg-Groenenweg: Houten boomkruis. Tekst: Geloofd zij Jezus.
Op 9 februari 2022 plaatste
Chris Willems hier een nieuw kruis nadat het oude kruis hier al jaren was
verdwenen.
Het is een van Trespa gemaakt
kruis met houten voorkruis en bronzen corpus en tekstplaatje INRI
===========================================================================================================================================
36- Vijlen-Reutjesweg-Achterom: Houten gevelkruis.
===========================================================================================================================================
37- Vijlen- Vijlenberg-Kerkhofmuur: Houten gevelkruis.
===========================================================================================================================================
38- Vijlen-Onbekend: Wie Helpt??
===========================================================================================================================================
39- Vijlen- Kelderweg:
Boomkruis met metalen corpus.
===========================================================================================================================================
40- Vijlen-Vijlenberg nr 115:
Gietijzeren kruis tegen de gevel van het terras van de café Vijlenerberg. Het hangt hier sinds 2006.
===========================================================================================================================================
41- Vijlen-Malensbos-Drielandenbos: Boomkruis.
Vermoedelijk verdwenen.
===========================================================================================================================================
42- Vijlen- Rugweg-Kerperbos: Eenvoudig klein houten boomkruisje met corpus
===========================================================================================================================================
43- Vijlen-Rott-Rotterbeemdenweg: Boomkruis met de tekst:
Blief effe stoeë um bi dich en Mich stil te stoeë.
===========================================================================================================================================
44- Vijlen- Vijlenberg-kerkhof: Langs de kermuur staat een stenen kruis met een bijzonder corpus.
===========================================================================================================================================
45- Vijlen- Vijlenstraat no 18: Aan de vakwerkgevel van het woonhuis Vijlenstraat no 18 hangt dit kleine kunstzinnig kruisje.
===========================================================================================================================================
46- Vijlen-
Vijlenstraat t/o 53: Tekst: "Herregodje, besjerm ós naoberë! "
2017 is de Heemkundevereniging Naobere va Vielle
gestart met de renovatie van het oude bakhuis (bakkes in gen Pannes.
Op 16 juli 2022 is het officieel geopend.
Arthur Delnoy en Fons en Judith Horbach hebben een mooi
gevelkruis gemaakt. Dat is op 17 juni 2023, samen met de bakoven,
door pastoor Schuffelers ingezegend.
=====================================================================================================================================================
50- Vijlen-Rugweg: Lourdesgrot.
===========================================================================================================================================
51- Vijlen-Eperbaan: Dit
kapelletje met klein kruisje is een devotie monumentje. Het is geplaatst
door dhr. F.Saive uit Vijlen in 1933.
Tekst: F. Saive 1933. Is
in de jaren 2000 gerestaureerd. Het
oude kapelletje van foto 51-1992-01. nu in een blauwe kleur.
Omroeper: Jean Mordant. Het
Saive kruis.
In het Heilige jaar 1933 -
negentienhonderd jaar na de dood van Christus- metselde wijlen Frans Saive aan
de Eperbaan in het bos een devotiekruis:
een nis met daarin de beeltenis van Maria. eertijds stond er een
kruis op de nis. In de loop der jaren is het kruis echter verloren gegaan.
Het "Saivekruutske" staat nu verborgen tussen
enkele bomen terzijde van de Eperbaan.
De aanleg van de Eperbaan (vroeger "Lange Boschweg geheten)
was er de oorzaak van dat "Dit Monument van devotie" aan het oog ontrokken is.
===========================================================================================================================================
52-
Vijlen-Elsenboschvoetpad-Rugweg: 14 Kruiswegstaties.
In 1988 besluit het comité langs de
toegangsweg naar het Mariamonument een kruisweg te plaatsen.
Dankzij de financiëele bijdragen van
de parochianen, oud-Vijlenaren, de medewerking van zes grondeigenaren en het
werk van diverse vrijwilligers, kunnen de
kruiswegstaties, waarvan de reliefs weer vervaardigd
zijn door Sjef Drummen, op zondag 20 oktober tijdens een plechtig lof bij ideale
weersomstandigheden
ingezegend worden.
===========================================================================================================================================