Bijgewerkt: 14-10-2022
Gemeente Simpelveld
Bocholtz
Bocholtz is
waarschijnlijk afgeleid van beukenbos of beukenhout. Het dialect dat in Bocholtz
(het Bocholtzer, Limburgs Bòcheser plat gesproken wordt,
ligt ten oosten van de Benrather linie. Het behoort
daardoor tot het Middelduits of Ripuarisch.
In de omgeving van Bocholtz zijn enkele Romeinse
villa's opgegraven, te weten de Romeinse villa opgegraven in 1911 en de Romeinse
villa Bocholtz-Dellender.
In oktober 2003 vond een boer in zijn akker aan de
Rouwkoulerweg een Romeinse sarcofaag.
De sarcofaag is nu te bewonderen in het Termenmuseum te
Heerlen. In de hoge middeleeuwen werd dit deel van het Plateau van Bocholtz
vanuit Simpelveld
ontgonnen en ontstond het dorp, dat van 1680- 1773
bestuurd werd vanuit Kasteel de Bongard. Bocholtz was een zelfstandige gemeente
van 1803- 1982,
sindsdien behoort het bij de fusiegemeente Simpelveld.
Bron Wikipedia.
================================================================================================================================================================
01- Bocholtz- Dr. Nolenstraat- Reinert:
Het kruis stond voor 1960 aan de overkant van de weg en
vervangt het oude kruis van de pastoor Neujanstraat no 1.
Dit kruis staat hier sinds 1977. Het is afkomstig
van een kerkhof uit het Oostenrijkse Lienz. door toedoen van Peter Voncken.
Het is op 27 nov. 1977 ingezegend door pastoor
Delissen. Onderhoud: De Buurtver. De Auw Leemkoel. Tekst: Buurt
Auw Leemkoel 1977. INRI.
=============================================================================================================================================================
02- Bocholtz- Avantis- Herrenphahlweg:
Grenskruis bij de Drieherenpaal. Het Heurbericher
Kruutz. Tekst: Gott ist mein Schutz.
In okt. 1944 bij beleg van Aken werd het
kruis aan flarden geschoten. Tot in 1969 was het hier Sperrgebiet.
Pas daarna kon op verzoek van mijnwerkers een
provisorisch kruis geplaatst worden. In 2003 is er een nieuw kruis geplaatst en
ingezegend door pastoor Geurts.
Het kruis is gemaakt door Frans van Can uit
Baneheide. Werkelijk een juweeltje.
Weekblad
Troef, dd 28 mei 2003. Grenssteen 52 en kruis terug op oude plek.
De eeuwenoude Akense grenssteen 52 en het houten
kruis die ooit aan de Horbacherweg nabij grenspaal 212 in Bocholtz verdwenen
worden in ere hersteld.
Ze keren terug op hun oude stek bij het
industrieterrein Avantis. Het eenvoudige door Guus Herbergs vervaardigde ijzeren
kruis, vervanger van het houten dat
daar aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in
1944 aan flarden werd geschoten, wordt vervangen door een nieuw veel groter
smeedijzeren kruis.
Het kruis stond er eeuwen, net als de grenssteen.
Twee jaar geleden dook de grenssteen met de adelaar van de stad Aken bij
graafwerkzaamheden weer op.
De gemeente Simpelveld en Heerlen en Avantis
delen de kosten van het herplaatsen. Grenssteen 52 heeft een plek op een
sokkel van duizend kilo.
Het kruis wordt gesierd met het oorspronkelijk
opschrift: Gott ist mein Schutz. Het houten kruis was tot het eind
van de Tweede Wereldoorlog een belangrijke
ontmoetingsplaats en orïentatiepunt voor de
mijnwerkers op weg naar huis en voor wandelaars in het besneeuwde landschap.
================================================================================================================================================================
03-
Bocholtz- Heiweg no 1: Bij de spoorwegovergang hangt aan de gevel van
Scholtissenhoeve een klein gevelkruisje. Tekst: INRI.
Rond 2000 is het kruisje vernieuwd. Het
kruis is mey de bedoeling hier geplaatst ter bescherming van ziekten - brand -
dier en mens.
=======================================================================================================================================================
04-
Bocholtz- Heiweg- Molenweg: Het kruis aan de Boombaard. Het oorspronkelijk
kruis dateert uit+/- 1800 en was geplaatst door de eigenaar van Scholtissenhof.
In 1981 werd het door een storm vernield. In 1983
werd het huidige kruis geplaatst. In 2003 werd het kruis vernieuwd door Martin
Knops.
Het doet dienst als rustaltaar bij de processies.
Het werd door pastoor Geurts ingezegend.
Weekblad
Troef- 17 sept. 2003: Scholtissenhof staat er weer.
zondag is het zover, dan wordt het gerestaureerde
en in oude staat terug gebrachte kruis op de hoek Heiweg- Molenweg-
Orschbacherweg in
Bocholtz om 13.00 uur door pastoor Geurts opnieuw
ingezegend. Het tuba Quartet van de Kon. Philharmonie zal hieraan een passende
omlijsting geven.
Op een prachtig platformpje waarin een stenen
kruisvorm en met trappen omzoomd door buxussen, aan de achterkant door een
taxushaag afgesloten, staat
dan fier.
Eikenhout: Vervaardigd is het uit
eikenhout door buurtbewoner Martin Knops en men heeft nogal wat werk gehad om
het op z'n plaats te krijgen.
Het heeft een dak dat bedekt is met oude leien
van de St. Servaes in Maastricht. Voor het materiaal zorgde de gemeente
Simpelveld.
De adviezen voor de inrichting, van met name
Frans Prumpeler van de gemeente, waren hierbij zeer waardevol.
Eens in de twee jaar, als de Bronk naar de
Bocholtzerheide gaat, doet het dienst als Processiekruis, een doel waarvoor het
rond 1800 door de toenmalige
eigenaar Hollman van de Scholtissenhof mede
neergezet. Het kruis was voorheen lager, dat is bij vernieuwing in 1983
gebeurd, maar nu is het weer op
originele hoogte en kijkt Christus op ons neer en
dat was ook de bedoeling van dergelijke kruisen.
Onderhoud: De fam. Simons die in het
verleden ervoor zorgde dat het kruis vernieuwd werd en ook het processiealtaar
verzorgde en zeker niet te vergeten
Winand Aalmans de grote stimulant achter het
kruis die de restauratie mede voor zijn rekening nam en het kruis onderhield
kunnen dat nu met een gerust hart
aan het kruiscomité van de buurt overlaten,
terwijl de buren een oogje in het zeil houden en de beplanting van het nodige
water voorzien. Kruis is 3,40m hoog.
============================================================================================================================================================
05-
Bocholtz- Pastoor Neujanstraat: Dit fraaie kruis stond voor 1946 als
Grenskruis met Duitsland en de gemeente Wittem aan de Oude Bocholtzerweg.
In 1949 waaide het kruis om. Na restauratie liet
pastoor Franck het kruis hier bij de kerkingang plaatsen. Op de oude plek werd
een ander kruis geplaatst.
=======================================================================================================================================================
06- Bocholtz- Min. Ruysstraat: Gietijzeren kruis met de afbeelding van Maria. Geplaatst in 2006. In 2012 was het kruis verdwenen.
======================================================================================================================================================
07- Bocholtz- Min. Ruysstraat no 66: Houten devotiekruisje aan de gevel van het voormalige woonhuis van Leo Henskens. In 2015 was de kleur aangepast.
======================================================================================================================================================
08- Bocholtz- Orscbacherweg- Schiltjensweg: Het
Orschbacherkrüütz.
Vroeger stond hier (1866) een houtenkruis dat
in 1927 vervangen werd door een betonnen uitgewassen kruis als grenskruis tussen
Nederland en Duitsland.
Het is voorzien van een loden corpus. Hier
stond al een kruis voor 1866. Het oude houtenkruis is door dit betonnen
kruis met ingelegde mozaïeksteentjes
vervangen en is gemaakt door smid J. Stommen
In 2015 werd er hier een gietijzeren kruis geplaatst nadat het oude kruis
vernield was.
Het is een hagel- grenskruis.
======================================================================================================================================================
09-
Bocholtz- Overhuizerstraat-Akerweg: Nieuw smeedijzeren kruis.Tekst: Door
Uw dood verlos ons Heer. Voor 1910 stond er aan de overkant een ijzeren
kruis.
Het is gemaakt door smid J. Hupperetz. Het
kruis is eigendom van de eigenaren van Hoeve Overhuizen, de fam. Vaessen.
Het kruis is in 1977 gerestaureerd en
opnieuw geplaatst. In 1992 werd het kruis
grestaureerd en legden dhr. Guus Wachelder en Joep Wagenaar dikke keien aan de
voet van het kruis.(foto 09-1992-01)
Verzorging thans de Buurtver. "Um der Paum".
==================================================================================================================================================
10- Bocholtz- Paumstraat- Preutersweg:
Vroeger stond hier een houtenkruis. Nu een mooi
smeedijzeren wegkruis met stralenkrans. Tekst: INRI.
Hier stond al voor 1866 een kruis dat rond
1900 werd vervangen door een smeedijzeren dat gemaakt werd door smid J.
Hupperetz. Het staat op een hardstenen
sokkel. In 1982 gerestaureerd door Wiel van
Bergen. Het doet dienst als rustaltaar bij de Bronk noa de Noaveres.
======================================================================================================================================================================
11- Bocholtz-
Vlengendaal- Pleiweg: Het vlengendaler kruis is in 1953 opgericht door
de buurt van Vlengendaal uit dankbaarheid voor het behoud van de
zware beschietingen van 16- 17 september 1944.
Architect was W. Lucas uit Swalmen. Het terracotta corpus is van kunstenaar
Eugene Laudy uit Sittard.
Het hout is 'Pitch Pine hout' en is gemaakt door
Johan Wenders. Het kruis werd op zondag 31 mei 1953 plechtig ingezegend.
In 2002- 2003 is het grondig gerestaureerd en
ingezegend door pastoor Geurts.
=========================================================================================================================================================
12- Bocholtz- Prickart-
Weiweg: Het vernieuwde kruis aan de Prickart. Het is voorzien
van een vliegerkap. Tekst: Denk aan mij. In 1848 stond hier al een
kruis.
Het tegenwoordige kruis is afkomstig van de fam.
Ortmans die een boerderij hadden in de Prickart. In 2006 is het kruis
geheel vernieuwd door fans van Can in
opdracht van de Heemkundevereniging. Het is
verschillende malen vernield en omvergereden door landbouwmachines. Het is
voorzien van een afdak.
===================================================================================================================================================================
13- Bocholtz- Bergweg-
Helweg: Groot houten veldkruis met stenen cor[us. 17 juni 1979
ingezegend door kapelaan Matieu Hanneman.
Tekst: Anno 1979. Jo Ml. "Leeve her jot
beschuts Booches". De schenkers van dit kruis zijn Jo Ortmans en Maria
Laeven. Ontwerp: dhr. Kool.
Het corpus is afkomstig uit het klooster te
Bocholtz en is van gietijzer met een gewicht van 40kg. De meidoorn heg is
in 1981 aangeplant door E. Herbergs.
Onderhoud: Wiel Dejalle. De sokkel
uit natuursteen uit Kelmis werd gemetseld door metselaar Guus Wachelder en
gevoegd door Thei Vaessen.
Het houten kruis werd vervaardigd door
timmerbedrijf Jeuf Knops uit Bocholtz.
=============================================================================================================================================================
14- Bocholtz-
Schoolstraat-Groeneweg: Het "Bongaarden kruis" stond voor 1953 aan d
overkant van het viaduct en was van beton met mozaïeksteentjes.
De fam. Schnackers verplaatste het kruis in 1953
naar de huidige locatie en restaureerde het dit fraaie eikenhouten kruis.
Corpus is verschillende keren vernield. In
1996 werd het corpus gestolen en vervangen door een gipsen corpus. Nu
hangt er een betonnen corpus gemaakt door
de broeders van het Afrikaanse Missie klooster te
Cadier en Keer. In 2006 is het houtwerk vernieuwd door Harry Bremen en
Martin Knops.
Op 7 juni 2015 is het opnieuw gerestaureerd en
ingezegend door pastoor P. Pierik.
Foto's 7-6-2015-01-T/M 7-6-2015.
========================================================================================================================================================
15- Bocholtz- Stevensweg-
Preutersweg: "I jen Vaat" heet dit kruis. Smeedijzeren
hagelkruis. Dit kruis is door een plaatselijke smid J. Hupperetz gemaakt.
Tekst: A Stommen 1907. In 1990 werd
het kruis gerestaureerd door Jub en Theo Stommen. Na aanleg naar de oprit
naar Avantis verbreed moest worden
werd het kruis in 1999 verwijdert en in 2001
herplaats.
=========================================================================================================================================================
16- Bocholtz- Stevensweg-
Steenberg: Uitgewassen betonnen kruis met loden corpus. Tekst:
INRI. Het is gemaakt door J. Stommen in 1927 in opdracht
van de gemeente. Vroeger stond hier een
houtenkruis. Eind april 2003 werd het kruis vernield door een vrachtwagen
en gerestaureerd door de gebroeders
en Jo Stommen, zonen van Joep Stommen de maker
van dit kruis.
Voorheen stond dit kruis in de Prins
Hendrikstraat- Hofstraat en verving een ouder houten kruis.
Foto's 16-2003-01 16-2003-02 Jo en Brosius
Stommen.
=====================================================================================================================================================
17- Bocholtz- Weiweg-
Broek: Smeedijzeren wegkruis uit 1902 met loden corpus. Tekst:
INRI 1902 J.H.
Het is geplaatst door J.Hollands naar
aanleiding van een gedane belofte. Het is gemaakt door smid J. Hupperetz
uit de Dr. Nolenstraat.
===================================================================================================================================================================
18- Bocholtz-
Wilhelminastraat: Gietijzeren wegkruis. Tekst: 1886.
Een gietijzeren kruis met de afbeelding van Maria en van de evangelist
Johannes.
Kruis dateert uit 1868 en stond voor 1973
op de hoek Pr. Hendrikstraat- Emmastraat.
Kruis is in 2002 verplaatst naar de Julianastraat.
Julianastraat: Het
gietijzeren kruis van de Wilhelminastraat dat in 2001 geplaatst is naar hier in
de Julianastraat. Dit alles geschiedde door een initiatief van
Guus Herbergs. Type Egelie: I I
A b 10.
Limburgs
Dagblad 2002. Wegkruis terug op oude plek.
Na
bijna dertig jaar heeft de Prins Hendrikstraat in Bocholtz zijn wegkruis terug.
Vrijwel op de oorspronkelijke plek, waar het kruis van 1868 tot 1973 heeft
gestaan, is nu het gietijzeren
monumentje op een natuurstenen sokkel nabij de
kei van Bocholtz geplaatst. Het kruis werd na reconstrutie van de Prins
Hendrikstraat in 1973verplaatst naar de keermuur bij de
Wilhelminastraat. Op die plek bleef het
kruis tot eind 1998 staan. Toen werd begonnen met de reconstructie van de
Wilhelminastraat, waarna het kruis tijdelijk bewaart werd in de
gemeenteloods aan de Schoolstraat.
Heemkundevereniging De Bongard en de Gemeente Simpelveld zorgden er dit jaar
voor dat het kruis op zijn oude plek terugkeerde.
Guus Herbergs van de sectie "Wegkruisen en
Kapellen" restaureerde het kruis en het corpus. Wie het kruis in 1868
heeft geplaatst, is nooit achterhaald.
==============================================================================================================================================================
19- Bocholtz- Wilhelminastraat- Min. Ruijsstraat:
Houten wegkruis met corpus op natuurstenen sokkel.
't Krüütz aan der Plei of 't Krüts a gen Ling.
Op dit plein stond al in 1866 een kruis onder een
lindeboom bij een waterpoel. In 1912 stond het nog op de oude plek.
Na 1926 verhuisde het kruis naar de huidige
locatie. In 1990 is het in opdracht van de gemeente Simpelveld geheel
vernieuwd.
===================================================================================================================================================================
20- Bocholtz- Zandberg- Steenberg:
Smeedijzeren wegkruis waarvan de uiteinden van de armen zijn
versierd met ijzeren harten.
Het is voorzien van een bronzen corpus en is
eigendom van de eigenaren van de Gillishof. De maker is tot op heden niet
bekend.
Toen de familie Senden van de St. Gillishof in
1982 zich hier vestigden stond het kruis er al.
Vermoedelijk is het een processiekruis want het
diende als rustaltaar bij de Sacramentsprocessie.
================================================================================================================================================================
21- Bocholtz- Groeneweg:
Ongeluk kruis van de jongeheer Martin Dortrans in 2012 op 21 september.
Hij werd geboren op 26 mei 1956.
In 2013 werd er een permanent gedenkteken
geplaatst aan de oude Simpelvelderweg- Groeneweg.
===========================================================================================================================================================
22- Bocholtz- Kerkhof: Centraal kerkhofkruis. Gerestaureerd in 2001 door Guus Herbergs en Frans van Can. Na 2001 zijn er twee beeldjes bij geplaatst.
====================================================================================================================================================================
23- Bocholtz- Stevensweg-Langveld: Smeedijzeren kruis. Kruis is verdwenen.
====================================================================================================================================================================
24- Bocholtz- Hoeve De Bongard:
Zeer waarschijnlijk een gerechtskruis, geplaatst in de muur
van het Kasteel De Bongard te Bocholtz ca. eind 15e eeuw.
Uitermate zeldzaam. Met lood geglazuurde gebakken
stenen.
=========================================================================================================================================================
25- Bocholtz-
Orsbacherweg- Schildjensweg: Dit kruis dat onderhouden wordt door de
bewoners van de hoeve Bungartshoff de fam. Ferron.
Het is verschillende keren verwoest en de
corpussen beschadigd. In 2002 is het negentiende- eeuwse oude corpus dat
geheel uit lood gegoten was en eraf
gehaald en later teruggevonden in Duits Lemiers
met afgebroken armen. Guus Herbergs heeft het weer hersteld.
Het originele corpus is op een nieuw houten kruis
geplaatst bij de Bungartshof. In 2006 is het gehele kruis van eikenhout
vernieuwd en op zondag 22 okt.
ingezegend door pastoor van de Sint Petruskerk te
Orsbach. Het nieuwe kruis is gemaakt door kunstenaar Gottfrid Walther uit
Orsbach.
Het corpus wordt afgebeeld als "de Christus met
de Glimlach".
===============================================================================================================================================================
26- Bocholtz- Dr. Nolensstraat-Reinert no 16A: Gietijzeren kruis op privé grond.
===============================================================================================================================================
27- Bocholtz- Helweg-Rouwkoulerweg:
Om zijn "klinge Noonk"en zijn tragisch overlijden alsnog op gepaste wijze te
memoreren heeft Arthur Steinbusch
samen met Guus Herbergs en Jo Vaessen het
initiatief genomen een memoriekruis te plaatsen. Dit kruis is op 30
oktober door onze pastoor Pisters|
voorzien van de officiële inzegening in de
hoop ons dorp en haar inwoners te behoeden voor tragische ongevallen
Guus Herbergs schreef over dit ongeval het volgende
Een
tragisch ongeval
Leonaad Steinbusch, gehuwd met Johanna
grooten, had een vrachtwagen waar hij allerlei transporten mee deed, b.v. zand
uit de kieskoel (zandgroeve), ongbluste kalk
voor de boeren en de metselaars,
kalkbreukstenen uit de mergelgroeve. Hij vervoerde zelfs met de
vrachtwagen mijnwerkers naar de mijnen.
Op 17 juni 1921 ging vader Leonaad
(roepnaam Naad) kalkbreukstenen ophalen bij de mergelgroeve te Vlengendaal
bij de Rouwkoulerweg, eigendom van de
Vlengendalerhof. Zijn zoontje Alfons
(Funske) en zijn vriendje mochten met de vrachtwagen mee, maar beiden wilden bij
het raam zitten. Vader Leonaad sprak het
Salomons oordeel uit: Funske mocht op
de heenweg bij het raam zitten en op de terugweg zijn vriendje. Zo reden
ze naar de mergelgroeve via de Baan en de Heilweg.
De weg was toen nog een veldweg met
karrensporen en, waar de Helweg begint te dalen, bevinden zich de eerder
genoemde meidoornhagen en twee eikenbomen aan
de rechterkant. Leonaad had alle
stuurmanskunst nodig om de vrachtwagen in het karrespoor te houden. De
gammele vrachtwagen schudde dan ook heen en weer.
Funske, met het hoofd buiten de cabine,
genoot ervan, maar juist toen ze bij de eikenboom kwamen, maakte de vrachtwagen
een zijdelingse beweging en Funske raakte
met zijn hoofd de eikenboom, brak zijn nek
en was op slag dood. Het was 17 juni 1921. Funske die geboren was op
15 juni 1917, was pas twee dagen vier jaar oud.
Vader
Leonaad was totaal terneergeslagen. Hij voelde zich schuldig terwijl hij
geen schuld had. Hulp halen had geen doel meer en het gebeurde zo
afgelegen van de
bewoonde wereld. Er zat niets anders
op dan door te rijden met zijn dode zoontje tot aan de Steengracht waar hij kon
omkeren met de vrachtwagen om naar huis te rijden.
Men heeft niet veel fantasie nodig om te
bedenken wat dit geweest moet zijn voor zijn vouw Johanna toen Leonaad met zijn
dode Funske in de amen naar binnen kwam.
Ter
nagedachtenis hebben zij later op die plek een houten memoriekruisje peplaatst.
Vader Leonaad heeft het gebeurde nooit kunnen verwerken en overleed op
20 februari 1941 in het
krankzinnigengesticht te Venray op 57 jarige leeftijd
Aldus verteld Guus Herbergs in het boek "Van Kruis naar Kruis".
===================================================================================================================================================================
28- Bocholtz-Pastoor Neujeanstraat no 11: Sluitsteen boven poort. Tekst IHS J. Schiffelers M.A. Bindels 8 Eleut 1783.
======================================================================================================================================================================
40- Bocholtz- Waalbroek- Mariakapel:
Mariakapel in de Waalbroek is een open bakstenen wegkapel met
spitsbogige toegang.
De kapel dateert , getuige een (vernieuwde)
gevelsteen uit 1950. De kapel heeft een rechthoekig grondvlak en een
driezijdig gesloten koor.
De topgevel met een kruis erop steekt boven de
pannen van het zadeldak uit. De ronde vensters hebben ruitvormige groene
raampjes.
Het interieur is uitgevoerd in schoon metselwerk.
Vier ronde glas-in-loodramen sieren de wand. In een nis boven een altaar
staat een beeld van Maria
op een wereldbol, terwijl ze de slang, symbool
van het kwaad, vertrapt. Het gewelf wordt gesteund door houten balken, die
wit zijn geschilderd en waarop
de tekst: "Avé Maria" is geschreven.
==================================================================================================================================================================
41- Bocholtz- Akerweg:
Boomkapelletje. Het Maria kapelletje aan de oude eik in de Akerweg is uit
1976. In 2004 op 16 mei werd het kapelletje vernield.
In 2004 maakte Guus Herbergs een nieuw kapelletje
met Jacobus schelp. Vroeger liep de pelgrims route via de Akerweg naar
Aken en dan naar Cornell Munster
en verder naar Santiago Compastella. In de
volksmond heet dit, et kappelletje van ut Modderjöddesje.
=============================================================================================================================================================
42- Bocholtz- Overhuizen:
Capella Domestica word het eerst vermeld in 1330 als
Huiskapel. In 1990 werd de kapel grondig gerestaureerd door de Buurtver.
Boven de ingang van de kapel in een nis bevindt
zich een H. Hartbeeld. Op het altaar in de kapel staat een Mariabeeld met
kind.
In een nis staat een beeld van de H. Eligius
(Sint Gilles).
============================================================================================================================================================